Ekomuzeum Dziedziny Dunajca

>
>

Ekomuzeum Dziedziny Dunajca

Case Study Contents

1. Dane Ekomuzeum

Nazwa Ekomuzeum

Ekomuzeum Dziedziny Dunajca

Data utworzenia

15 marca 2019

Adres

ul. Hubka 1 34-436 Maniowy and OSP Mizerna 34-440 Kluszkowce

Telefon

+48 512 858 176

1.1. Opis Ekomuzeum

Ekomuzeum jest zlokalizowane na styku trzech obszarów kulturowych: Pienin, Podhala i Spiszu w polskiej części Karpat (obejmuje trzy gminy polskie i jedną słowacką). Obszar jest bogaty w zasoby dziedzictwa trzech grup górali, które konkurowały ze sobą przez wieki. Historia ta leży u podstaw korzeni bogactwa i różnorodności lokalnego dziedzictwa materialnego (np. architektura, krajobraz kulturowy, stroje ludowe) i niematerialnego (np. gwara, zwyczaje, muzyka, tańce, legendy). Między grupami górali w zasadzie nie było współpracy. Gminy miejscowe mają ograniczone możliwości, żeby zadbać dostatecznie o zachowanie dziedzictwa i włączenie jego zasobów do rozwoju lokalnego. 

W roku 2019 Ekomuzeum „Dziedziny Dunajca” zostało utworzone. Składa się na nie 35 obiektów. Ekomuzeum powstało, żeby zwiększyć współpracę lokalnych interesariuszu w celu zachowania i promocji lokalnego dziedzictwa w oparciu o oddolną inicjatywę obywatelską. 

Partnerzy wypracowali wspólną ofertę turystyczną dostosowaną do różnych grup. Obejmuje ona warsztaty artystyczne, rękodzielnicze i kulinarne (tworzenie zabawek z siana, tradycyjnych dywaników, kwiatów z bibuły, szydełkowe, pieczenia chleba i tradycyjnych moskoli, tańców lokalnych, zbierania i wykorzystania ziół miejscowych), poznania walorów lokalnej przyrody i kultury podczas wędrówek, wycieczek rowerowych lub kajakowych, czy przejażdżek fasiągiem czy kuligiem, smakowania przysmaków lokalnej kuchni czy doświadczenia napadu zbójnickiego.

Ekomuzeum jest koordynowane przez lokalną organizację Stowarzyszenie Sprężyna – Centrum Edukacji Nieformalnej.

1.2. Członkowie Ekomuzeum

Osoba zarządzająca

Natalia Niemiec

Stanowisko
Koordynator
Kontakt
ngo.spring@gmail.com
Liczba członków zespołu ekomuzeum

33

Kwalifikacje/szkolenia członków zespołu

  • Historia sztuki
  • Specialiści w regionaliźmie (instruktorzy tańca i gwary)
  • Artyści i rękodzielnicy
  • Animatorzy kultury
  • Project management
  • Fizjoterapia, hipoterapia
  • Przewodnictwo, gawędziarstwo (storytelling)

Poza tym członkowie Ekomuzeum posiadają wiedzę lokalną i regionalną (historia, tradycje kulturowe, flora (i wykorzystanie roślin np. w ziołolecznictwie i kuchni) i fauna, lokalna kuchnia. Część z nich posiada wiedzę i umiejętności społeczne, w tym: zarządzanie konfliktem, zarządzanie zespołem (proces grupowy), komunikacja: kampanie promocyjne (np. w mediach społecznościowych) i współpraca z mediami. Istotne kompetencje i doświadczenie związane jest z obsługą klienta, organizacją wydarzeń (koncertów, gal, pikników, wystaw, konkursów, festiwali i wizyt studyjnych) oraz organizacja wycieczek i rajdów (kajakowych, rowerowych, pieszych). Jedna z osób ukończyła Wyszehradzką Akademię Zarządzania Kulturą.

1.3. Szkolenia

Ekomuzeum było tworzone w sposób partycypacyjny i reprezentuje oddolne podejście. Na początku potencjalni partnerzy byli zapraszani do udziału w spotkaniach/warsztatach w celu zapoznania ich z wiedzą na temat koncepcji ekomuzeum, metodyki jego tworzenia i dobrymi praktykami. Służyły one też identyfikacji zasobów lokalnego dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego, i potencjalnych partnerów. Podczas warsztatów wypracowano koncepcję Ekomuzeum „Dziedziny Dunajca” w zakresie zasięgu terytorialnego zarządzania, modelu działania, zawartości merytorycznej i metod edukacyjnych związanych z dziedzictwem, komunikacji wewnętrznej i zewnętrznej. Warsztaty pozwoliły na zdiagnozowanie potrzeb edukacyjnych członków Ekomuzeum, które są niezbędne do poprawy działania. Dzięki sporządzonej diagnozie przeprowadzony został zestaw szkoleń dotyczących: aktywizacji i angażowania ludzi do działania, współpracy i partnerstwa międzysektorowego, i komunikacji, ze szczególnym uwzględnieniem mediów społecznościowych. Ważną rolę w kształtowaniu Ekomuzeum odegrała seria wizyt studyjnych organizowanych dla różnych grup interesariuszy do Ekomuzeum Doliny Karpia. Obecne potrzeby szkoleniowe zostały zidentyfikowane podczas spotkania w grudniu 2021 i obejmują one: miejscowa przyroda i krajobraz, kultura trzech grup górali karpackich (w tym warsztaty z tańca, pieśni, gwary), przemysł kreatywny(w celu zastosowania bardziej innowacyjnych narzędzi i metod) i komunikacji opartej na nowych technologiach. Członkowie i partnerzy Ekomuzeum wskazali potrzeby szkoleniowe w zakresie innowacyjnych metod komunikacyjnych i podniesienia wiedzy na temat przyrody, historii i kultury.

Przykłady szkoleń oferowanych przez Ekomuzeum

SZKOLENIE OPISODBIORCY
CZŁONKOWIE EKOMUZEUM (ZESPÓŁ FACHOWCÓW)SPOŁECZNOŚĆ LOKALNA
Rozwój ekomuzeumSzkolenie obejmowało wprowadzenie do ekomuzeologii, przykłady i dobre praktyki, identyfikację zasobów lokalnego dziedzictwa i potencjału regionu, projektowanie i planowanie (zarządzanie i system wizualizacji).XX
Rozwój ekomuzeumSzkolenie dotyczyło identyfikacji partnerów Ekomuzeum, mechanizmów partycypacji, wypracowania koncepcji Ekomuzeum i założeń operacyjnych, programu rozwoju Ekomuzeum.XX
Identyfikacja zasobów lokalnego dziedzictwaIdentyfikacja zasobów lokalnego dziedzictwa miała formę indywidualnych spotkań z osobami zajmującymi się przyrodą i dziedzictwem kulturowym (materialnym i niematerialnym) z trzech subregionów: Pienin, Podhala i Spisza. Miały one na celu przyjrzenie się potencjalnym miejscom oraz uzgodnienie zmian celem poprawy metod prezentacji dziedzictwa. Spotkania zostały przeoriwadzone przez eksperta i przyczyniły się wzbogacenia oferty Ekomuzeum i dodanie nowych miejsc i obiektów oraz włączenie nowych osób.XX
Wymiana doświadczeń dobrych praktykTrzy wizyty studyjne do Ekomuzeum Doliny Karpia służyły zdobyciu wiedzy i wymianie dobrych praktyk w zakresie działania, zarządzania i komunikacji w ekomuzeum i funkcjonowania indywidualnych miejsc.XX
Aktywizacja społecznaWarsztat służył rozwijaniu lepszego zrozumienia mechanizmów aktywizacji i angażowania różnych grup społecznych do współpracy. Było ono skierowane do przedstawicieli trzech obszarów kulturowych Ekomuzeum:
Pieniny, Podhale, Spisz.
XX
Sieciujące wizyty studyjneOrganizacja czterech sieciujących wizyt studyjnych do miejsc I obiektów związanych z lokalnym dziedzictwem miła na celu poprawę wiedzy na temat lokalnej historii, kultury i przyrody i miejsc będących częścią Ekomuzeum. Wizyty miały się przyczynić do tworzenia sieciowej oferty Ekomuzeum oraz podnoszenia świadomości dotyczącej różnych aspektów dziedzictwa, charakterystycznego dla trzech obszarów kulturowych. Ekspert ds. ekomuzeum wspierał projektowanie lepszej oferty turystyczno-edukacyjnej i metod prezentacji żywego dziedzictwa.XX
Partnerstwo międzysektorowe, współpraca i komunikacja społecznaSzkolenie dostarczyło wiedzy I umiejętności przydatnych w rozwijaniu partnerstwa, sprawnego i skutecznego współdziałania i roli poszczególnych partnerów. Jego celem była poprawa wewnętrznej komunikacji w Ekomuzeum, które ma strukturę partnerstwaXX
Nowoczesne narzędzia komunikacjiSzkolenie służyło rozwojowi umiejętności praktycznych w zakresie komunikacji zewnętrznej, w tym media społecznościowe. Uczestniczyli w nim członkowie Ekomuzeum.XX

Przykłady zidentyfikowanych potrzeb szkoleniowych

OBSZAR / DZIEDZINA D OPIS SPOSÓB PROWADZENIA (WIRTUALNY / STACJONARNY / WARSZTAT / ETC.)ODBIORCY
CZŁONKOWIE EKOMUZEUM (ZESPÓŁ FACHOWCÓW)SPOŁECZNOŚĆ LOKALNA
Nowoczesne metody komunikacji w mediach społecznościo-wychCelem dwóch szkoleń ma być podniesienie wiedzy i umiejętności u członków i partnerów Ekomuzeum w obszarze innowacyjnych narzędzi komunikacji online i programów umożliwiających lepszą promocję działań w obszarze dziedzictwa i jego materialnych i niematerialnych wartości (FB, Instagram, Canva, Wordpress, Kahoo, Mobirise, Pixabay, Logomaster, Gimb etc.)WszystkieXX
Przyroda i kultura Pienin, Podhala i SpiszaCelem serii szkoleń i warsztatów ma być pogłębienie u członków I partnerów Ekomuzeum wiedzy na temat przyrody, historii, zróżnicowanych tradycji kulturowych Pienin, Podhala i Spisza. W efekcie Ekomuzeum będzie lepiej przygotowane do przekazywania treści edukacyjnych.WarsztatyXX

2. Galeria

3. Finansowanie i zasoby

Typ podmiotu
Partnerstwo różnych podmiotów (instytucje publiczne, organizacje pozarządowe, przedsiębiorcy, osoby indywidualne). Ekomuzeum jest koordynowane przez Stowarzyszenie Sprężyna – Centrum Edukacji Nieformalnej.
Własność
Nie ma jednego właściciela. Koordynatorem jest organizacja pozarządowa, własność poszczególnych punktów ekomuzealnych jest mieszana.
Status oficjalny
Ekomuzeum nie ma specjalnego status prawnego. Działa w formie partnerstwa na podstawie podpisanych deklaracji członkowskich i regulaminu. Izby regionalne (mini-muzea) są członkami Ekomuzeum.
Roczny budżet
Stały roczny budżet wynosi 850 euro i pochodzi ze składek członkowskich (członków Ekomuzeum). Poza tym Ekomuzeum działa w oparciu o projekty.

Zagwarantowanie stabilności finansowej jest wielkim wyzwaniem dla Ekomuzeum „Dziedziny Dunajca”, które jest oddolną inicjatywą i nie ma zapewnionego rocznego budżetu na pokrycie kosztów operacyjnych.

  • Fundusze na pokrycie niewielkich i bieżących kosztów Ekomuzeum pochodzą ze składek rocznych członków Ekomuzeum. Nie przynoszą one znaczącego dochodu, jednak są wspólnym zobowiązaniem, a ich wydatkowanie jest przedmiotem wspólnych decyzji. Pierwsza mapa Ekomuzeum, zaraz po jego powołaniu, została zaprojektowana i wydatna z tych środków. W Polsce taka sytuacja należy do rzadkości. Ludzie i instytucje są tak bardzo przyzwyczajeni do środków projektowych, że nie są chętni, żeby inwestować własne pieniądze, nawet niewielkie kwoty. Jako że organizacja koordynująca jest małym stowarzyszeniem (bez zatrudnionego personelu), członkowie Ekomuzeum podjęli decyzję o regularnym wsparciu (zawarta w Regulaminie Ekomuzeum).
  • Fundusze na pokrycie wspólnych wydatków Ekomuzeum (takich jak szkolenia, wizualizacja, promocja, marketing) są pozyskiwane głównie w formie grantów na realizację projektów. Organizacja koordynująca – Stowarzyszenie Sprężyna – Centrum Edukacji Nieformalnej jest ich liderem. Dzięki projektom Ekomuzeum wydało materiały informacyjne, takie jak ulotka, paszport turystyczny, tablice informacyjne, film promocyjny i krótkie filmy o ofercie warsztatowej i lekcji dotyczących lokalnych tradycji. Umożliwiły one również organizację szkoleń i wizyt studyjnych dla członków i partnerów Ekomuzeum. Służyły także przygotowaniu nowej oferty, atrakcji i innowacyjnych rozwiązań. W oparciu o projekt powstały dwa questy (gry w poszukiwanie skarbu) dotyczące lokalnej historii.
  • Środki na rozwój obiektów ekomuzealnych pochodzą także głównie z grantów, ale w tym przypadku liderami projektów są właściciele/zarządzający poszczególnych obiektów. Na przykład, mała organizacja pozyskała środki na wyremontowanie starej obory, żeby zamienić ja na miejsce warsztatów (zabawki z siana, tradycyjne dywaniki, szydełko, pieczenie chleba, moskole), Koło Gospodyń Wiejskich zdobyło fundusze na wyposażanie izby regionalnej i przygotowanie warsztatów rękodzielniczych i kulinarnych dla gości.

Obiekty ekomuzealne zarabiają na dostarczaniu usług takich jak noclegi, wyżywienie (np. Markowa Zagroda, która specjalizuje się w potrawach z pstrąga), warsztatów, wycieczek, transportu (przeprawa gondolowa przez Jezioro Czorsztyńskie i podziwianie krajobraz), wypożyczania rowerów (wokół Jeziora Czorsztyńskiego powstała malownicza ścieżka rowerowa) a także lokalnych produktów: miodu, przetworów, tradycyjnych serów owczych. Partnerzy, którzy mają status muzeum sprzedają bilety za zwiedzanie zbiorów i wystaw. Członkowie Ekomuzeum prowadzą dyskusję na temat możliwości uruchomienia wspólnego systemu sprzedaży oferty i przekazywania części dochodu na dalszy rozwój Ekomuzeum.

4. Partycypcja Społeczna

Ekomuzeum “Dziedziny Dunajca” było tworzone w oparciu o podejście partycypacyjne. Proces tworzenia polegał na przeprowadzeniu serii warsztatów partycypacyjnych, w których brali udział różni interesariusze (przedstawiciele NGO, instytucji publicznych, przedsiębiorcy, rolnicy, pasjonaci, osoby fizyczne). Działa ono w formie partnerstwa międzysektorowego, w oparciu o zasady demokratyczne (proces wspólnego podejmowania decyzji, planowania strategicznego, przyjmowania nowych członków). Koordynowane jest przez lokalną organizację, Przedstawicielka której, wspólnie z trzema innymi członkami Ekomuzeum tworzy zarząd. Ekomuzeum jest strukturą otwartą, nowi członkowie i partnerzy są chętnie przyjmowani, ale pod warunkiem spełniania przyjętych kryteriów (np. miejsce/obiekt musi mieć związek z lokalną przyrodą, historią, kulturą, być przyjaznym dla środowiska, dostarczać rzetelnej wiedzy i umiejętności, być dostępnym  i otwartym na współpracę). Członkowie i partnerzy podpisują deklarację członkowską lub partnerską i muzą przestrzegać regulaminu. Ekomuzeum ma na celu edukację, w oparciu o dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe, zarówno mieszkańców jak i gości odwiedzających region, w praktyczny, angażujący sposób, aby pozwolić im doświadczyć wyjątkowości regionu. Ekomuzeum tworzy kolekcję miejsc, prowadzonych przez ludzi dysponujących wiedzą, umożliwiającym poznanie regionu. Można skorzystać z wykładów, wysłuchać opowieści gawędziarza czy gawędziarki, wziąć udział w interaktywnych warsztatach artystycznych, rękodzielniczych czy kulinarnych czy wyprawach rowerowych, kajakowych i pieszych, żeby poznać wyjątkową florę, faunę, krajobraz kulturowy, specyficzną architekturę, tradycyjną gospodarkę opartą na  rolnictwie i hodowli owiec i krów w celu lepszego zrozumienia przeszłości regionu i jego rozwoju.

4.1. Ludność lokalna

Liczba mieszkańców terytorium/miejscowości, gdzie ekomuzeum jest zlokalizowane
41 000
Liczba członków lokalnej ludności zaangażowanych w ekomuzeum
100

Sposoby uczestnictwa

Ekomuzeum zostało stworzone jako oddolna inicjatywa. Impuls dała lokalna organizacja. Cały proces tworzenia ekomuzeum był otwarty – osoby uczestniczące (z NGO, instytucji publicznych, przedsiębiorcy i pasjonaci) kontaktowali inne osoby ze swoich wiosek i zapraszali ich do współtworzenia ekomuzeum (artystów, rękodzielników, rolników, producentów żywności itp.). Proces tworzenia ekomuzeum był też konsultowany z władzami lokalnymi, instytucjami odpowiedzialnymi za przyrodę i kulturę (Muzeum Tatrzańskie w Zakopanem, Zamek „Dunajec” w Niedzicy, Pieniński Park Narodowy). Koncepcja ekomuzeum (zasięg terytorialny, treść, narracja, kryteria, system zarządzania i komunikacji, członkostwo, sposób współpracy, oferta itp.) było wypracowywane wspólnie podczas warsztatów (dyskusje, praca w grupach). Zaangażowało się w nie ponad 100 osób z regionu, niektórzy z nich zostali członkami i partnerami ekomuzeum, inni pozostali sympatykami i obserwatorami. Ekomuzeum jest zarządzane w sposób demokratyczny – wszystkie decyzje strategiczne zapadają w sposób kolektywny. Organizacja lokalna Stowarzyszenie Sprężyna jest jego koordynatorem, ale Ekomuzeum ma też zarząd (składający się z koordynatora i przedstawicieli trzech innych członków Ekomuzeum) i grupy robocze/komitety, które są odpowiedzialne za określone obszary: 1) marketing, 2) członkostwo, 3) projekty i finanse. Komitety/grupy robocze ekomuzeum zostały utworzone w oparciu o bieżące potrzeby, mają określone zadania do wypełnienia i raportują do ogółu członków jak również mogą proponować nowe działania, zmiany w obecnych rozwiązaniach i metodach pracy itp. Opierają się one na pracy wolontaryjnej. Nowe komitety mogą być wyznaczane w razie konieczności. Ekomuzeum jako takie nie posiada osobowości prawnej – działa jako partnerstwo międzysektorowe. Członkowie i partnerzy podpisują deklaracje i aprobują obowiązujący regulamin (wypracowany wspólnie), który określa sposób działania ekomuzeum. Ekomuzeum jest otwarte na nowych członków i partnerów, ogół członków aprobuje nowych kandydatów.

4.2. Środowisko społeczne

Liczba odwiedzających z terenu/miejscowości, gdzie ekomuzeum jest zlokalizowane
500
Liczba odwiedzających z zagranicy
5000

Formy zaangażowania

Ekomuzeum zostało utworzone w roku 2019 i jest stosunkowo młode. Dzięki grantowi pozyskanemu na rozwój Ekomuzeum, budowanie relacji i rozwijanie zdolności komunikacyjnych udało się zaprojektować i wdrożyć system wizualizacji w celu wyróżnienia miejsc/obiektów ekomuzealnych i spowodować, że będzie rozpoznawalne zarówno dla lokalnej społeczności jak i odwiedzających region. Rok 2020, rok wybuchu pandemii, przyniósł zamianę w turystyce i obszar Ekomuzeum „Dziedziny Dunajca” odwiedziła rekordowa liczba turystów z Polski. Mogli oni skorzystać z oferty Ekomuzeum dzięki dostępności materiałów informacyjnych. Każde miejsce/obiekt został wyposażony w tablicę informacyjną z mapą prezentującą cały obszar Ekomuzeum i wszystkie jego miejsca. Koncepcja ekomuzeum zakłada możliwość uczestniczenia w różnych warsztatach, podczas których odwiedzający mogą się nauczyć wiele o regionie poprzez dialog z mieszkańcami. Oferta warsztatowa umożliwia zaangażowanie w zajęcia z zakresu sztuki, rękodzieła, kultury, kuchni w celu doświadczenia i poznania ich przez praktykę (np. robienie zabawek z siana, kwiatów z bibuły, tkania tradycyjnych dywaników, koronki, poznania lokalnych tańców czy gwary), samodzielnego odkrywania przyrody, historii i kultury korzystając z questów (zabawy w poszukiwanie skarbów). Paszport turystyczny Ekomuzeum stanowi zachętę do odwiedzenia wszystkich miejsc/obiektów i dowiedzenia się dzięki temu jak najwięcej o lokalnym dziedzictwie (każde miejsce/obiekt ma pieczątkę do przybicia w paszporcie).

4.3. Analiza strony www

Typ interwencji możliwy za pośrednictwem strony internetowej

Tylko informacje Możliwość zasugerowania działań Skargi i zażalenia Zakup biletów Otwarty dostęp po zarejestrowaniu się
X
X

Rodzaje dostępnych propozycji

Sugerowanie celów ekomuzeum Kwestie funduszy Kwestie planowania Kwestie dostępności
X
X
X
X

Jakość informacji zwrotnej

Potwierdzenie otrzymania maila jest wysyłane Propozycje są dyskutowanie na poziomie zarządu ekomuzeum Efekty dyskusji są przesyłane
X
X

Ekomuzeum nie ma własnej strony www, informacja o nim znajduje się na stronie Stowarzyszenia Sprężyna w formie podstrony: https://sprezyna.org/ekomuzeum-dziedziny-dunajca. Ma ona charakter typowo informacyjny, wyłącznie w języku polskim. Dostarcza następujących informacji: 1) ogólne informacje o koncepcji ekomuzeum I Ekomuzeum “Dziedziny Dunajca” – cele I jak powstało; 2) miejsca i ludzie w Ekomuzeum; 3) jak zostać członkiem lub partnerem; 4) oferta Ekomuzeum, 5) galeria, w której znajdują się przede wszystkim filmy. 

Profil na FB odgrywa najważniejszą rolę w promocji Ekomuzeum i dostarczaniu bieżących, zaktualizowanych informacji. Posty n FB są udostępniane przez partnerów i w ten sposób informacje się rozchodzą. Ktokolwiek jest zainteresowany kontaktem z Ekomuzeum, wysłuchaniem opinii, informacji zwrotnej czy sugestii może się skontaktować ze Stowarzyszeniem Sprężyna, które jest odpowiedzialne za stronę internetową i koordynację Ekomuzeum. Zarząd Ekomuzeum i jego członkowie są świadomi konieczności posiadania strony internetowej poświęconej Ekomuzeum i poszukują obecnie źródła finansowania na utworzenie wielofunkcyjnej, profesjonalnej strony.

5. Innowacje i badania

Za innowację w ekomuzeum można uważać nowe podejście, metodę, sposób działania, który nie był wcześniej stosowany w danej społeczności, wprowadza on nowe rozwiązania, zmianę w określonym obszarze i wnosi wartość dodaną do tradycyjnej rutyny.

Ekomuzeum jako koncepcja ochrony i upowszechnienia dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego jest zupełnie nowa w regionie i jest to „działanie pionierskie”. Potrzeba było kilku miesięcy, żeby wyjaśnić i pozwolić na właściwe zrozumienie i dostosowanie do lokalnych warunków koncepcji i metodyki ekomuzeum, jako że dla mieszkańców tego terytorium było to absolutnie innowacyjne podejście. Działanie oddolne, bez wiodącej roli władz czy instytucji publicznych było także nowym doświadczeniem. Innym innowacyjnym rozwiązaniem było uruchomienie długofalowej współpracy angażującej przedstawicieli różnych sektorów życia społecznego (organizacji, instytucji publicznych, firm) i osób fizycznych, opartej na zasadach partnerskich. Jeden z członków Ekomuzeum skomentował tę nową sytuację: „Turystyka była zawsze w naszym regionie, ale nigdy wcześniej nie było tu współpracy”. Oznacza to budowanie Ekomuzeum w oparciu o współodpowiedzialność, mechanizmy partycypacyjne i wspólne zaangażowanie w nowe doświadczenie, które nie miało precedensu w regionie. Warto wiedzieć, że region nie jest jednorodny kulturowo, ma się tutaj do czynienia z trzema różnymi grupami górali, którzy rozpoczęli wspólne przedsięwzięcie. Jest to nawet jeszcze większe wyzwanie ze względu na udział podmiotów ze Słowacji we współpracy (z jednej gminy słowackiej), co spowodowało, że ekomuzeum ma charakter transgraniczny. Chociaż władze lokalne nie mają roli wiodącej, są na bieżąco informowane o działaniach Ekomuzeum.

Proces rozwoju Ekomuzeum wymagał znacznego zaangażowania, jako że zajęło dwa lata ukończenie wszystkich przygotowań, przeprowadzenie wszystkich dyskusji, podjęcie wspólnych decyzji, żeby ostatecznie zaprojektować Ekomuzeum i rozpocząć jego realizację. Wielkim sukcesem było utrzymanie tak długo zaangażowania ludzi, którzy nigdy wcześniej ze sobą nie współpracowali, zbudować więzi i zaufanie i spowodować, że zaangażowanie będzie trwałe. Jednakże, warto pamiętać, że poziom zaangażowania nie jest równy wśród członków i partnerów i dużym wyzwaniem jest aktywizacją tych zaangażowanych w mniejszym stopniu.

Zmapowanie miejsc/obiektów i zebranie wszystkich ofert bazujących na zasobach przyrodniczego i kulturowego dziedzictwa we wspólną sieć jest dużym osiągnięciem. Jako że działały one dotąd w odosobnieniu i w wielu przypadkach ludzie nie znali się wcześniej. Ekomuzeum sprzyja rozwijaniu nowych ofert turystyczno-edukacyjnych w formie warsztatów interaktywnych i zaprasza do współpracy artystów, rękodzielników i producentów, którzy nie mają doświadczenia i muszą przełamać bariery mentalne, żeby rozpocząć takie działanie. Kuchnia lokalna jest raczej prosta i na ogół nie jest serwowana w restauracjach w regionie, Ekomuzeum promuje tradycyjne jedzenie i ma aspirację spopularyzowania go wśród odwiedzających region, zaczynając od warsztatów kulinarnych i degustacji. 

Dla tych, którzy nie są gotowi wziąć udziału w warsztatach i preferują samodzielne odkrywanie regionu Ekomuzeum przygotowało serię questów (zabaw w poszukiwanie skarbu). Questy to nieoznakowane trasy, którymi mogą wędrować zarówno mieszkańcy jak i odwiedzający, którzy chcą poznać przyrodę, historię i kulturę określonego obszaru. Narracja questu jest przygotowana w formie wiersza i zawiera zagadki, do rozwiązania których wystarczy baczna obserwacja, uważność na miejsce. Rozwiązanie wszystkich zagadek pozwala na odkrycie hasła questu, które prowadzi do skarbu. Wszystkie questy zostały przygotowane w sposób partycypacyjny, z zaangażowaniem lokalnej społeczności.

6. Cele rozwoju zrównoważonego (SDGs)

Liczba Celów Zrównoważonego Rozwoju, które są uwzględnione w działaniach ekomuzeum
6
Preferencyjne Cele Zrównoważonego Rozwoju (SDGs)
17, 3, 4

Projekty/działania odnoszące się do SDG

PROJEKTY / DZIAŁANIAKRÓTKI OPISSDGREZULTAT
Wypracowanie oferty edukacyjnej na bazie dziedzictwa przyrodniczego i kulturowegoEkomuzeum zebrało wszystkie rozproszone interaktywne oferty edukacyjne w jedną sieciową ofertę i sprzyja powstawaniu nowych propozycji, zwłaszcza w zakresie tematów, które nie zostały jeszcze zawarte w ofercie.4 Dobra jakość edukacjiSeria filmów prezentujących ofertę edukacyjną I ulotka, która zbiera wszystkie propozycje warsztatów I zajęć w jednym dokumencie informacyjnym
Budowanie partnerstwaSekwencja spotkań I warsztatów służyła budowaniu partnerstwa (wypracowania zasad, modelu współpracy), które stanowi podstawę działania Ekomuzeum17 Partnerstwa na rzecz celówDeklaracja partnerska I regulamin, podpisane przez 33 członków i partnerów
Warsztaty w “Byczej Oborze”Odnowienie starej obory, w której hodowano byki i adaptacja na miejsce interaktywnych warsztatów oraz przygotowanie oferty warsztatowej4 Dobra jakość edukacjiNowa funkcja obory dla byków i wysokiej jakości oferta warsztatów edukacyjnych: wykonywanie zabawek z siana, tkanie tradycyjnych dywaników, szydełkowanie, robienie moskoli i pieczenie chleba
Podhalańska izba regionalnaPowiększenie izby regionalnej, która kolekcjonuje stare sprzęty, stroje, meble itp. i rozwój oferty warsztatowej4 Dobra jakość edukacjiOferta warsztatowa (sztuka, rękodzieło i kulinaria) powiązana z możliwością zwiedzenia izby regionalnej z przewodnikiem
Aktywne spędzanie czasu w EkomuzeumRozwijanie możliwości do aktywnego przemieszczania się po Ekomuzeum rowerem czy na nartach biegowych.3 Dobre zdrowie I jakość życiaSieć wypożyczalni rowerów i nart biegowych oraz tras, oferta wycieczek i rajdów pieszych, rowerowych, kajakowych
Tworzenie questówEkomuzeum wykorzystało metodykę questingu jako dobry sposób na dostarczenie treści edukacyjnych w formie zabawy. Nieoznakowane trasy, po których prowadzi wiersz, zawierający instrukcje poruszania się i zagadki, których rozwiązanie pozwala na odkrycie skarbu. Wiersz zawiera mnóstwo informacji dotyczących przyrody, historii, kultury I jest atrakcyjną formą sprzyjając samodzielnemu odkrywaniu poszczególnych miejsc.3 Dobre zdrowie I jakość życia
4 Dobra jakość edukacji
Seria questów pieszych i rowerowychs dostępnych w formie ulotek I do ściągnięcia ze strony

Rozwój Ekomuzeum zależy od realizacji projektów. Są one realizowane wspólnie – projekt dla całego ekomuzeum, realizowany przez organizację koordynującą, lub indywidualnie przez poszczególnych członków i partnerów Ekomuzeum. Zarówno podczas projektowania, tworzenia i działania Ekomuzeum Cele Zrównoważonego Rozwoju nie były traktowane jako cel nadrzędny. Byłyby one zbyt abstrakcyjne i ambitne dla grupy mieszkańców tamtejszych wsi. Jednakże, cele ekomuzeum i jego charakter powoduje, że jego twórcy i liderzy poruszali kwestie fundamentalnych wartości, które są zawarte w SDGs. W ten sposób Cele Zrównoważonego Rozwoju nie były wytycznymi dla Ekomuzeum do wyznaczania własnych celów i planowania działań. Ale odnosząc się do SDGs można łatwo zauważyć zbieżność w sposobie, w jaki Ekomuzeum działa, jego celach i zasadach, jakimi się kieruje a także konkretnych działaniach i osiągnięciach. Odnosi się to także do wartości, jakie członkowie i partnerzy Ekomuzeum podzielają oraz składu osób, organizacji i instytucji, które je tworzą. W przyszłości, plany i działania będą z większą uwagą analizowane pod kątem ich relacji z SDGs.

7. COVID-19

Paradoksalnie sytuacja pandemiczna nie miała tak wielkiego wpływu na działalność Ekomuzeum. Liczba osób odwiedzających wzrosła w stosunku do poprzednich sezonów, ponieważ turyści z Polski nie mogąc podróżować zagranicę poszukiwali atrakcyjnych miejsc w Polsce. To spowodowało wzrost liczby turystów indywidualnych i potencjalnych innych grup odbiorców. Jednakże, odwiedzający byli bardziej zainteresowani aktywnościami na świeżym powietrzu niż uczestniczeniem w warsztatach w zamkniętych pomieszczeniach. Warsztaty w większym stopniu były organizowane dla dzieci i młodzieży z regionu, ponieważ wycieczki szkolne i „zielone szkoły” były w tym czasie zawieszone, szczególnie w roku 2020. Rok 2020 i szczególnie 2021 były w znacznym stopniu poświęcone na rozwój oferty i wypracowanie materiałów informacyjnych i promocyjnych )ulotki, paszporty turystyczne, filmy zdjęcia, tablice informacyjne, gadżety). Jednakże, Ekomuzeum rozwijało nowe pomysły na dotarcie do odbiorców, również w przypadku nawracających restrykcji: pracowano nad specjalnym interaktywnych przewodnikiem dla dzieci, w którego przygotowaniu miałyby uczestniczyć dzieci z regionu i organizacją festiwalu dla dzieci w celu promocji dziedzictwa i przewodnika. Innym pomysłem jest przygotowanie e-booka dla odwiedzających region we współpracy z bloggerami turystycznymi i influencerami, żeby przyciągnąć więcej turystów zainteresowanych poznaniem i doświadczeniem dziedzictwa regionu.

Autorstwa

Barbara Kazior

Koordynatorzy Naukowi

Leandro França, Barbara Kazior, Óscar Navajas, Manuel Parodi-Álvarez, Lisa Pigozzi, Raul dal Santo, Julio Seoane, Maristela Simão