Ekomuzeum Dziedziny Dunajca

Za innowację w ekomuzeum można uważać nowe podejście, metodę, sposób działania, który nie był wcześniej stosowany w danej społeczności, wprowadza on nowe rozwiązania, zmianę w określonym obszarze i wnosi wartość dodaną do tradycyjnej rutyny.

Ekomuzeum jako koncepcja ochrony i upowszechnienia dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego jest zupełnie nowa w regionie i jest to „działanie pionierskie”. Potrzeba było kilku miesięcy, żeby wyjaśnić i pozwolić na właściwe zrozumienie i dostosowanie do lokalnych warunków koncepcji i metodyki ekomuzeum, jako że dla mieszkańców tego terytorium było to absolutnie innowacyjne podejście. Działanie oddolne, bez wiodącej roli władz czy instytucji publicznych było także nowym doświadczeniem. Innym innowacyjnym rozwiązaniem było uruchomienie długofalowej współpracy angażującej przedstawicieli różnych sektorów życia społecznego (organizacji, instytucji publicznych, firm) i osób fizycznych, opartej na zasadach partnerskich. Jeden z członków Ekomuzeum skomentował tę nową sytuację: „Turystyka była zawsze w naszym regionie, ale nigdy wcześniej nie było tu współpracy”. Oznacza to budowanie Ekomuzeum w oparciu o współodpowiedzialność, mechanizmy partycypacyjne i wspólne zaangażowanie w nowe doświadczenie, które nie miało precedensu w regionie. Warto wiedzieć, że region nie jest jednorodny kulturowo, ma się tutaj do czynienia z trzema różnymi grupami górali, którzy rozpoczęli wspólne przedsięwzięcie. Jest to nawet jeszcze większe wyzwanie ze względu na udział podmiotów ze Słowacji we współpracy (z jednej gminy słowackiej), co spowodowało, że ekomuzeum ma charakter transgraniczny. Chociaż władze lokalne nie mają roli wiodącej, są na bieżąco informowane o działaniach Ekomuzeum.

Proces rozwoju Ekomuzeum wymagał znacznego zaangażowania, jako że zajęło dwa lata ukończenie wszystkich przygotowań, przeprowadzenie wszystkich dyskusji, podjęcie wspólnych decyzji, żeby ostatecznie zaprojektować Ekomuzeum i rozpocząć jego realizację. Wielkim sukcesem było utrzymanie tak długo zaangażowania ludzi, którzy nigdy wcześniej ze sobą nie współpracowali, zbudować więzi i zaufanie i spowodować, że zaangażowanie będzie trwałe. Jednakże, warto pamiętać, że poziom zaangażowania nie jest równy wśród członków i partnerów i dużym wyzwaniem jest aktywizacją tych zaangażowanych w mniejszym stopniu.

Zmapowanie miejsc/obiektów i zebranie wszystkich ofert bazujących na zasobach przyrodniczego i kulturowego dziedzictwa we wspólną sieć jest dużym osiągnięciem. Jako że działały one dotąd w odosobnieniu i w wielu przypadkach ludzie nie znali się wcześniej. Ekomuzeum sprzyja rozwijaniu nowych ofert turystyczno-edukacyjnych w formie warsztatów interaktywnych i zaprasza do współpracy artystów, rękodzielników i producentów, którzy nie mają doświadczenia i muszą przełamać bariery mentalne, żeby rozpocząć takie działanie. Kuchnia lokalna jest raczej prosta i na ogół nie jest serwowana w restauracjach w regionie, Ekomuzeum promuje tradycyjne jedzenie i ma aspirację spopularyzowania go wśród odwiedzających region, zaczynając od warsztatów kulinarnych i degustacji. 

Dla tych, którzy nie są gotowi wziąć udziału w warsztatach i preferują samodzielne odkrywanie regionu Ekomuzeum przygotowało serię questów (zabaw w poszukiwanie skarbu). Questy to nieoznakowane trasy, którymi mogą wędrować zarówno mieszkańcy jak i odwiedzający, którzy chcą poznać przyrodę, historię i kulturę określonego obszaru. Narracja questu jest przygotowana w formie wiersza i zawiera zagadki, do rozwiązania których wystarczy baczna obserwacja, uważność na miejsce. Rozwiązanie wszystkich zagadek pozwala na odkrycie hasła questu, które prowadzi do skarbu. Wszystkie questy zostały przygotowane w sposób partycypacyjny, z zaangażowaniem lokalnej społeczności.